Eind mei presenteerde het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) het rapport ‘Zicht op Zorgen’. Uit het onderzoek dat tot het rapport leidde, blijkt dat één op de zes volwassenen in Nederland te maken heeft met een stapeling van problemen. Dat kunnen problemen zijn op het gebied van algemene dagelijkse handelingen, in het gezin, het sociale netwerk, het zelfstandig kunnen voeren van een huishouden, financiën, gebrekkige administratieve vaardigheden en werk. Mirjam de Klerk, onderzoeker bij het SCP en één van de auteurs van het rapport, geeft een toelichting.
Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat eind mei verscheen, blijkt dat mensen die kampen met een stapeling van problemen relatief weinig hulpbronnen hebben, zoals financiële middelen, opleiding, gezondheid, veerkracht en eigen regie. Daardoor bevinden ze zich vaker in een kwetsbare situatie en kunnen ze over het algemeen minder goed meedoen in de samenleving.
Samenhang
Maar in welke mate hangen problemen samen? En kun je zeggen dat één van de problemen leidend is en andere problemen ‘uitlokt’? Financiële problemen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op andere zaken, zoals gezondheid. Mirjam de Klerk was één van de onderzoekers. “Het is lastig om te zien dat één probleem leidend is”, antwoordt zij. “Maar je ziet wel dat mensen met financiële problemen relatief vaak ADL-problemen [Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen] en weinig sociale contacten hebben. Maar andersom geldt dat niet in dezelfde mate.” De financiële problemen werden in de enquête, waarop het onderzoek zich baseerde, in meerdere vragen aan de orde gesteld. De Klerk: “De ene vraag was: ‘Heeft u of uw huishouden in de afgelopen twaalf maanden om financiële redenen achterstand gehad in de betaling van hypotheek, huur, elektriciteit, water of gas?’, de andere vraag was of mensen in de afgelopen twaalf maanden meer dan 500 euro aan schulden hebben gehad’. Het bleek dat 12% van de mensen een financieel probleem heeft, waarvan 10% met de genoemde 500 euro schuld en 4% heeft een betalingsachterstand. Er zit ook een overlap in, 2% heeft beide problemen.”
Vraag achter de vraag
De stapeling van problemen onderstreept het belang van een brede blik bij het leveren van hulp en ondersteuning. De Klerk: “Dus niet alleen kijken naar de problemen an sich, maar ook naar de hulpbronnen waarover zij kunnen beschikken. Het versterken van die hulpbronnen kan zinvol zijn, op de lange termijn kan dit de draagkracht vergroten om problemen of zorgen het hoofd te bieden. Het gaat dus om de vraag achter de vraag en om ervoor te zorgen dat je als hulpverlener een compleet beeld krijgt, om te kijken naar de context. Bij mensen die schulden hebben en zwaar in de stress zitten, is het zinvol om eerst daar iets aan te doen voordat je kan kijken wat je aan sociale contacten kan verbeteren. Het is belangrijk om dat te blijven benoemen.”
Maatschappelijke betekenis
Uit het onderzoek blijkt dat mensen die kampen met stapeling van problemen minder deelnemen aan de samenleving, ze voelen zich vaker eenzaam en ervaren een lagere kwaliteit van leven. Voor gemeentelijke overheden geldt daarom dat zij alert moeten zijn op enerzijds een stapeling van problemen en anderzijds de aan- of afwezigheid van hulpbronnen. Het rapport van het SCP benadrukt juist die twee punten.
