Een auto, boot of camper kopen met een hypothecair krediet? Volgens de Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland (VFN) komt het steeds vaker voor. “Oneerlijk en risicovol”, oordeelt VFN-voorzitter Martin Aalders.
Bij de VFN zijn alle financieringsondernemingen aangesloten die consumptieve kredieten verstrekken aan consumenten die het geld gebruiken voor de aanschaf van bijvoorbeeld een auto, boot, camper of vakantie. “Om overcreditering te voorkomen en mensen tegen zichzelf te beschermen, zijn de leennormen voor consumptieve kredieten de laatste jaren aangescherpt”, legt Aalders uit. “Dat geldt niet voor hypothecaire kredieten, die bedoeld zijn voor de aanschaf van een woning. De leennormen daarvan zijn de laatste jaren juist versoepeld, deels onder politieke en maatschappelijke druk. Door de stijgende huizenprijzen zouden veel mensen anders immers kansloos zijn op de koopwoningmarkt.”
Zo hebben aanbieders van een hypothecair krediet volgens Aalders de afgelopen jaren een gemiddelde en dus lagere inflatiecorrectie op de kosten doorgevoerd dan aanbieders van een consumptief krediet. “Onlangs is bovendien nog bepaald dat een tweede inkomen volledig mag worden meegewogen bij de vaststelling van de hoogte van de hypotheek.”
Grote dynamiekverschillen
So far so good, ware het niet dat de VFN van haar leden en intermediairs steeds meer signalen krijgt dat hypothecaire kredieten worden gebruikt voor het doen van consumptieve aankopen. “Dat leidt tot een ongelijk speelveld en is risicovol, want wat renteniveau en looptijd betreft zijn hypothecair kredieten en consumptieve kredieten totaal verschillende markten, met grote dynamiekverschillen”, aldus Aalders.
Als voorbeeld noemt hij iemand die zijn hypotheek verhoogt of een extra hypotheek afsluit en vervolgens een auto koopt van het geld dat die exercitie hem of haar oplevert. “Zo’n hypotheek heeft vaak een looptijd van dertig jaar, terwijl de levensduur van zo’n auto veel korter is. Gevolg is dat er tijdens de looptijd van de hypotheek herhaaldelijk extra moet worden geleend voor de volgende auto. Er wordt krediet op krediet gestapeld, met alle financiële risico’s van dien.”
Zorgplicht
In de ‘Leennormen Consumptief Krediet’ van de VFN-gedragscode wordt volgens Aalders bepaald dat de looptijd van het krediet en het bestedingsdoel op elkaar moeten aansluiten. “Bij hypothecaire kredieten is daarvan geen sprake als je die gebruikt voor een consumptieve besteding. Behalve op rente en looptijd wordt er zo ook geconcurreerd op de betaalbaarheid van het krediet. En dat terwijl dat nou juist iets is waar je niet op moet concurreren, omdat het mensen beschermt tegen overcreditering en potentiële schulden. Met andere woorden, de leenvorm mag niet uitmaken of iemand een bepaald bedrag wel of niet kan lenen. Als een aanbieder van consumptief krediet oordeelt dat er sprake is van overkreditering, hoort dat bij een aanbieder van hypothecair krediet ook zo te zijn.”
Ongelijk speelveld
Concurreren op betaalbaarheid, zoals nu gebeurt, leidt volgens Aalders tot een ongelijk speelveld, waarbij aanbieders van consumptieve kredieten het nakijken hebben omdat ze gebonden zijn aan strengere leennormen. “Of dit een taak is voor de AFM? Nou, wat mij betreft ligt de bal in eerste instantie vooral bij aanbieders van hypothecaire kredieten, die hun zorgplicht serieus moeten nemen en de daad bij het woord moeten voegen. Laten we in de markt de verschillende leenvormen gebruiken voor hun eigen doel en niet concurreren met betaalbaarheid. Als dat wel gebeurt, is het aan de AFM om zijn verantwoordelijkheid als toezichthouder te nemen.”
