Het kan hele negatieve effecten hebben, zeker bij jongeren.

Spullen kopen zonder te betalen, het is de droom van iedere consument. De nieuwe financieringsvorm Buy Now, Pay Later (BNPL) wint snel aan populariteit. Niet alleen online, ook in veel winkels hoef je tegenwoordig niet meer aan de kassa te betalen. Maar de risico’s van achteraf betalen zijn groot. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwt dat het vooral jongeren tussen de 18 en 21 jaar kwetsbaar maakt, omdat zij nog geen financiële buffer hebben opgebouwd. In de komende editie van BKR Inzichtelijk-magazine vindt u een rondetafelgesprek over dit thema met Marjolein Moorman (wethouder Armoedebestrijding Gemeente Amsterdam), Patrick Wessels (consumentpsycholoog), Ivo Thijssen (projectleider BNPL bij de AFM) en Jossy Soussan (hoofd Europese beleidszaken bij BNPL-aanbieder Klarna).

Wethouder Marjolein Moorman waarschuwt voor de gevolgen van BNPL, waardoor mensen in ernstige financiële problemen kunnen komen. Zij pleit ervoor om de minimumleeftijd voor het gebruik van deze dienst te verhogen van 18 naar 21 jaar. “Niemand is tegen betaalgemak, maar ik ben wel heel erg tegen geld uitgeven dat je niet hebt. BNPL maakt dat wel heel gemakkelijk.”

Consumentenpsycholoog wijst erop dat BNPL inspeelt op de zwakheden van het menselijk brein. ”De literatuur leert dat gemak leidt tot impulsiviteit. Met name bij jongeren, omdat hun brein nog niet is volgroeid. Ze hebben last van - wat wij noemen - hyperbolische discontering. Dat betekent dat als ze de keuze hebben om nu direct 50 euro te krijgen of 100 euro over drie maanden, ze toch voor die 50 euro gaan. Ze kunnen de verleiding van de korte termijn niet weerstaan. Dat is ook wat er gebeurt bij BNPL.”

Volgens Josy Soussan van Klarna is BNPL niet gevaarlijker dan elk ander krediet. “De reden voor gebruik is anders dan bij bijvoorbeeld rood staan of een persoonlijk krediet. De gemiddelde aankoop is onder de 100 euro. Daarnaast is het niet zo dat je een open limiet krijgt, wij maken altijd een individuele beoordeling op iedere transactie. En we doen veel aan voorlichting om consumenten duidelijk te maken dat ze een lening aangaan. Uit ons onderzoek blijkt dat 95% zich daar goed van bewust is.”

Ivo Thijssen van de AFM is niettemin blij dat er strengere regelgeving komt. “De AFM is van mening dat de wetgever BNPL als een krediet moet reguleren. En dat gaat ook gebeuren, in principe in november 2026. Dat betekent dat een aanbieder moet gaan toetsen of de klant de lasten kan dragen, net zoals gereguleerde kredietaanbieders dat nu ook al doen. Ook zal de aanbieder dan het kredietregister moeten raadplegen over reeds aan de consument verleende kredieten. Zodra de wetgeving ingaat, kunnen wij toezicht houden op de naleving.”

Patrick Wessels reageert: “Natuurlijk valt er met regelgeving heel veel te verbeteren, maar het gedrag van mensen is soms moeilijk te beïnvloeden. Kijk naar roken, alcohol, gokken. We weten dat het slecht voor ons is, maar toch doen we het. Omdat ons brein nou eenmaal zo is ingericht dat we op die verleidingen inspelen. Dus ja, regelgeving kan helpen, maar dat hoeft in de praktijk niet te betekenen dat consumenten de juiste keuzes maken.”