‘Grensbedragen aanscherpen om consumenten beter te beschermen’

Buy Now, Pay Later (BNPL) blijft groeien als populaire betaalvorm, dat blijkt uit de Marktupdate BNPL 2025 van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Ivo Thijssen, die werkzaam is als senior toezichthouder krediet, betalen en sparen bij de AFM, maakt zich zorgen: “Bij 9 van de 10 BNPL-transacties met betalingsproblemen gaat het om bedragen onder de 250 euro. Als het grensbedrag voor kredietwaardigheidstoetsen niet wordt verlaagd, blijven juist deze kwetsbare consumenten onbeschermd.”

Achteraf betalen drukt op jongeren
De AFM onderzocht de financiële gezondheid van BNPL-gebruikers tussen de 18 en 34 jaar. Daaruit blijkt dat een deel van deze groep financieel kwetsbaar oogt. Zo staat één op de zes minstens 90 dagen per jaar rood, missen of storneren zij gemiddeld tien incasso’s per jaar en combineren veel gebruikers meerdere aanbieders tegelijk. “Dat betekent dat men in korte tijd een flinke schuld kan opbouwen”, aldus Thijssen. “Het gaat vaak om relatief kleine bedragen, maar juist jongeren kunnen daar flink mee in de knel komen. Uit onze data blijkt namelijk ook dat hoe jonger de consument, hoe vaker hij wordt overgedragen aan een incassobureau. Daarom is het belangrijk dat ze vooraf beter worden beschermd.”

Normalisering van BNPL
BNPL wordt steeds vaker gezien als een vanzelfsprekende optie bij online aankopen. Uit de cijfers blijkt dat maar de helft BNPL als schuld ziet en bijna een derde het tegendeel denkt. Daarmee ontstaat een beeld van een product waarvan de risico’s door veel gebruikers worden onderschat. “Dat vinden wij opvallend”, zegt Thijssen. “BNPL-gebruikers zijn het ook minder vaak eens met de stelling dat je eerst moet sparen voor een aankoop in plaats van geld lenen. Dat roept de vraag op of de norm aan het verschuiven is. Wij blijven aandacht houden voor schuldgewenning en het normaliseren van kopen op afbetaling.”

Het aantal betalingsproblemen is het afgelopen jaar gedaald, maar blijft hoog. Volgens Thijssen is de daling te danken aan een markt die 'volwassener' wordt; gebruikers zijn bekender met het product en aanbieders verbeteren hun risicomodellen. Nederland heeft bovendien als eerste Europese land een BNPL-gedragscode ingevoerd. “Daarin zijn afspraken gemaakt om de dienstverlening te verbeteren en problemen te voorkomen. Dat levert resultaat op, maar de uitdaging blijft groot”, aldus Thijssen.

Zelfde risico's andere regels
Grote e-commerceplatforms bieden net als BNPL-aanbieders de mogelijkheid om achteraf te betalen. In beide markten gaat het om bijna een miljoen gebruikers die met betalingsproblemen te maken krijgen. Desondanks hebben de e-commerceplatforms zich niet gecommitteerd aan de regels uit de BNPL-gedragscode. “De wetgever wil ook e-commerceplatforms onder dezelfde wetgeving brengen. Dat is logisch, zowel voor consumentenbescherming als voor een gelijk speelveld. Maar het duurt zeker tot november 2026 voordat deze regels gelden. Wij hebben hen daarom eerder opgeroepen om zich tussentijds aan te sluiten bij de gedragscode”, aldus Thijssen.

Maatregelen  
”Het doel van de wetgeving is bescherming. Dan moeten we zorgen dat we juist de groep waar de meeste problemen ontstaan ook daadwerkelijk bereiken.” Volgens Thijssen zijn er daarom drie ingrepen nodig om betalingsproblemen echt terug te dringen. Allereerst moet de grens voor kredietwaardigheidstoetsen omlaag, zodat ook kleinere transacties worden meegenomen. Daarnaast is een verplichte BKR-check essentieel om te voorkomen dat consumenten onverantwoord veel leningen tegelijk aangaan. Tot slot pleit de toezichthouder voor alternatieve betaalvormen die dezelfde zekerheid bieden als BNPL, maar zonder lening. “Veel consumenten gebruiken BNPL vooral omdat ze zekerheid willen alleen te betalen voor wat ze daadwerkelijk ontvangen en besluiten te houden”, licht Thijssen toe. “Die zekerheid kun je ook organiseren zonder dat daar meteen een lening tegenover staat.”