Een gezamenlijke aanpak tegen schuldenrecidive

Het aantal mensen dat na een schuldenregeling weer in de schulden komt is hoog. Hoe zorgen we ervoor dat mensen met schulden niet opnieuw in dezelfde situatie terechtkomen? Tamara Madern, lector Schuldpreventie en Vroegsignalering aan de Hogeschool Utrecht, deelt haar inzichten over de oorzaken van financiële recidive en hoe de vicieuze cirkel doorbroken kan worden.
 
Het structurele probleem: te weinig financiële ruimte
Nadat schulden zijn afgelost, komt een deel van de schuldenaren weer in de problemen. Madern legt uit dat de achterliggende reden hiervoor vaak geen ‘domme keuze’ is, maar een structureel tekort aan geld. “De kern is dat veel mensen simpelweg te weinig overhouden. Na een schuldhulpverleningstraject blijft de financiële situatie vaak zo krap dat een nieuwe tegenvaller, zoals een kapotte koelkast, snel tot terugval kan leiden.” Volgens Madern heeft vooral de groeiende groep ‘werkende armen’, die vaak minder financiële stabiliteit ervaart, het moeilijk. “Deze groep heeft soms een fluctuerend inkomen en weet minder goed regelingen te vinden. Deze mensen zijn niet in beeld bij gemeente of hulpverlenende instanties, waardoor ze minder snel ondersteuning krijgen en risico lopen opnieuw in de schulden te belanden.”
 
Het belang van vertrouwen en persoonlijk contact 
Een persoonlijke aanpak is cruciaal bij het voorkomen van nieuwe schulden. “De schuldhulpverlener speelt een essentiële rol. Mensen hebben meer vertrouwen in iemand die ze kennen, dan in een algemeen loket. Duidelijke en toegankelijke hulp verlaagt de drempel om in een vroeg stadium hulp te zoeken bij nieuwe problemen.” Madern geeft aan dat er winst kan worden geboekt door aan het einde van een schuldhulptraject afspraken te maken. “Bespreek de vraag ‘Bij wie kun je aankloppen als je weer problemen krijgt?’ Het is belangrijk dat mensen vertrouwen en ondersteuning blijven ervaren, ook nadat het traject is afgesloten.” Ook pleit de lector voor proactieve positieve contactmomenten, zoals inkomenschecks, belastinghulp en adviesgesprekken. “Regelmatig contact maakt het makkelijker om vroeg in te grijpen als er iets mis dreigt te gaan.”
 
Niet alleen hulpverleners, maar ook schuldeisers hebben een belangrijke rol. “Schuldeisers moeten niet wantrouwend reageren wanneer iemand opnieuw financiële problemen heeft. Vertrouwen in de intenties van de persoon is belangrijk. Het is vervelend als er schulden ontstaan, maar een vriendelijke, meedenkende houding voorkomt dat mensen verdere stappen uitstellen of wanhopige acties ondernemen waardoor andere problemen ontstaan.”
 
Inzicht en educatie
Inzicht in de totale financiële situatie is daarnaast onmisbaar. “Dit is soms wel lastig, want het zijn vaak verschillende databestanden die niet worden gecombineerd. Het is natuurlijk belangrijk om te weten welke andere kredieten lopen, omdat het een optelsom is. Het aangaan van een nieuwe lening zou altijd gepaard moeten gaan met inzicht en een gesprek over de financiële situatie.”
 
Tot slot speelt financiële educatie een rol bij het tegengaan van recidive. “Hierbij moeten we verder kijken dan alleen kennisoverdracht. Het gaat om praktische vaardigheden en aandacht voor het kunnen handelen in verschillende situaties. Voor jongeren bijvoorbeeld zijn levensvaardigheden, zoals omgaan met onverwachte tegenslagen, minstens zo belangrijk als financiële kennis”, legt Madern uit.
 
Een gedeelde verantwoordelijkheid
Het terugdringen van schuldenrecidive vraagt om samenwerking in de hele keten: van hulpverleners tot schuldeisers en overheden. Madern benadrukt het belang van vertrouwen en een mensgerichte aanpak. Door preventie, begeleiding en educatie met elkaar te verbinden, kan gebouwd worden aan een stabiele toekomst voor mensen met financiële problemen en voorkomen dat ze terugvallen in de vicieuze cirkel van schulden.