AFM: ‘Ga zorgvuldig om met leeftijdsgroepen die meer betalingsproblemen hebben’

In juli van dit jaar presenteerde de Autoriteit Financiële Markten (AFM) haar nieuwe Consumentenmonitor. Deze monitor biedt inzicht in de financiële keuzes van Nederlandse consumenten. AFM-collega’s Demi Beernink (gedragsonderzoeker) en Michiel de Groot (senior toezichthouder) bespreken de nieuwste conclusies op het gebied van kredieten. De grootste verandering in financieel gedrag van consumenten volgens de experts? De opkomst van achteraf betalen, vooral onder jongeren, met mogelijke risico’s tot gevolg.
 
Wat zijn de belangrijkste bevindingen over het gebruik van consumptief krediet? 
Beernink: “Je ziet dat consumenten die roodstaan relatief vaak een betalingsachterstand rapporteren, daarnaast blijkt dat consumenten achteraf betalen en creditcard- en telefoonleningen niet als ‘echte’ schulden zien, ondanks de structurele maandelijkse lasten. Dit zijn zorgelijke ontwikkelingen omdat dit wel degelijk leningen zijn en als die niet terug worden betaald kan dat leiden tot financiële problemen. Wij vinden het daarom ook goed dat telefoontoestelleningen boven €250 apart geregistreerd worden bij Stichting BKR (BKR). Dit helpt namelijk bij het vroegtijdig signaleren van problematische schulden en het bewuster maken van de consument. De BKR-registratie biedt kredietverstrekkers ook beter inzicht in de totale financiële verplichtingen van consumenten. Dit draagt bij aan verantwoord lenen en het voorkomen van problematische schulden.”
 
Welke veranderingen zijn zichtbaar in het financiële gedrag van consumenten?
De Groot: “De grootste verandering is de opkomst van achteraf betalen oftewel Buy Now Pay Later (BPNL), vooral onder jongeren van 18 tot 24 jaar. Bij deze groep is het aantal transacties het hardst gegroeid; met 32%. Veel jongeren gebruiken deze methode omdat ze zeker willen weten dat hun bestelling compleet is of omdat ze bijvoorbeeld meerdere maten willen proberen. Wat opvalt, is dat slechts 6% dit zegt te doen vanwege een tekort aan geld. Wel zorgelijk is dat 33% van de gebruikers aangeeft minstens één keer te laat te hebben betaald. Dit laat zien dat achteraf betalen niet zonder risico’s is, zeker voor de doelgroep van 18 tot 24 jaar. Het gemak van deze betaalmethode kan namelijk leiden tot schuldgewenning en stapeling waardoor deze doelgroep sneller in betalingsproblemen komt.”

Ziet de AFM grote verschillen in kredietgebruik tussen verschillende leeftijdsgroepen? 
Beernink: “Wij signaleren duidelijke verschillen in kredietgebruik tussen leeftijdsgroepen. Een derde van de jongere doelgroep geeft aan maandelijks gebruik te maken van BNPL. Zij missen relatief vaker betaaltermijnen bij deze vorm van krediet. Hoewel het merendeel van de Nederlanders van mening is dat mensen altijd eerst moeten sparen voor een aankoop, zijn jongeren, in vergelijking met ouderen, relatief vaker van mening dat lenen een acceptabele optie kan zijn.”

Welke risico's ziet de AFM in het huidige consumentenkredietlandschap, en wat zijn mogelijke oplossingen?
De Groot: “Het huidige consumentenkredietlandschap brengt verschillende risico’s met zich mee, vooral voor de jongere leeftijdsgroepen. Omdat die doelgroep nog geen financiële buffer heeft opgebouwd, lopen zij het grootste risico. Zij hebben minder mogelijkheden om onverwachte tegenvallers op te vangen, wat leidt tot een groeiend aantal gemiste betalingen. Mogelijke oplossingen zijn strengere kredietwaardigheidstoetsen en gerichte financiële educatie om bewustwording over de risico’s van consumptief krediet te vergroten. Wij dringen er daarom op aan vaart te blijven maken met de registratie van achteraf betalen bij BKR, maar onze boodschap aan de markt is dus ook om zorgvuldig om te gaan met kredietverlening aan de jongere leeftijdsgroepen.”