Wie vóór 2015 studeerde, had te maken met een basisbeurs. De afgelopen zeven jaar was de studiefinanciering anders geregeld en per studiejaar 2023/2024 keert de basisbeurs terug. NVVK-voorzitter Marco Florijn bespreekt verschillende aspecten van deze beslissing.
Sinds 2015 kregen studenten te maken met het leenstelsel, dat nu weer op de schop gaat. Terug naar de basisbeurs. Waar kwam dat leenstelsel überhaupt vandaan?
Florijn: “Het is ingevoerd nadat bleek dat het in Australië goed werkte. Maar al snel bleek dat de Nederlandse context en houding ten opzichte van lenen heel anders waren. Nederlanders durven wel te lenen, maar vooral op hypotheken. Tijdens de periode van het leenstelsel hebben we samen met banken en Stichting BKR gepleit voor registratie van studieschulden, omdat het niet inzichtelijk werd. Dat is helaas mislukt. Maar goed, dat is straks verleden tijd.”
We hebben straks wel te maken met studenten die van voor, tijdens en na het leenstelsel dateren. Wat zijn daarvan de gevolgen?
“De generatie studenten die helemaal of gedeeltelijk met het leenstelsel te maken hebben gehad, heeft duidelijk pech. Zij zitten in de schulden. De overheid heeft ter compensatie 1.000 euro aangeboden, maar dat is slechts een doekje voor het bloeden. Ik pleit voor een goede en eerlijke compensatie die deze fout herstelt, want zo kunnen we het wel noemen.”
Echt een fout?
“Ik ben erg voor een betrouwbare overheid. Als je eerst een koers had, die hebt verlegd en nu toch weer teruggaat, moet je herstellen wat er in de tussentijd is gebeurd. Het leenstelsel is geprobeerd, het heeft niet gewerkt, er is maatschappelijk geen draagvlak, dus terugdraaien is dan de logische optie. Daar betalen we allemaal ook belasting voor.”
Hoe groot is het probleem of: welke schulden hebben studenten uit deze periode?
“Dat is niet geregistreerd bij Stichting BKR, dus niet helemaal duidelijk. In onze dossiers zien we studieschulden niet vaak terug overigens. Dat wil niet zeggen dat ze er niet zijn, op de achtergrond kan het best een rol spelen. Bekend is dat (oud-)studenten zelf huiverig waren en zijn voor registratie van hun studieschulden, omdat het hun financiële mogelijkheden bij het aanvragen van een hypotheek zou beperken.”
Compenseren, hoe doe je dat goed?
“Dat is een goede vraag. Want er zullen ook studenten zijn die in die tijd de afweging hebben gemaakt om niet te studeren of te lenen of op een andere manier een lening hebben geregeld. Of ouders hebben er hard voor gewerkt. Het is lastig om dat goed te meten, er is sowieso ongelijkheid. Je kunt het nooit helemaal goed herstellen. Maar nogmaals, we verwachten geen enorme toeloop van oud-studenten uit het leenstelsel bij de NVVK. Hun leengedrag is zuiver gericht op het kunnen doen van een studie, problematische schulden zijn niet direct aan de orde. Dus: geen kwestie van de noodklok, maar je moet het wel zo goed mogelijk oplossen.”
Welke aspecten zitten hier nog meer aan?
“Als NVVK zijn we er huiverig voor dat jonge mensen in Nederland erg in leengedrag worden geduwd. En daar is het leenstelsel een illustratie van. Met de huidige huizenmarkt wordt dat alleen maar erger, de aflossingsvrije hypotheken worden weer van stal gehaald. Dus dat het leenstelsel nu op de schop gaat, is in dat opzicht een winst.”
