De deurwaarder als schakel naar schuldhulp

De Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) is een proef gestart waarin deurwaarders een actieve rol spelen bij het signaleren van schulden. Waar zij traditioneel vooral worden gezien als uitvoerders van incasso’s, nemen zij in deze pilot een meer ondersteunende houding aan. Voorzitter Chris Bakhuis vertelt over de aanleiding, de eerste resultaten en de waarde van samenwerking in de schuldketen.

Wat was de aanleiding voor deze pilot en hoe werkt de aanpak in de praktijk?
Bakhuis: “De proef komt voort uit de motie-Palland, die in 2023 in de Tweede Kamer is aangenomen. Daarin werd erkend dat deurwaarders vaak als eersten signaleren dat iemand financieel vastloopt. Wij komen letterlijk achter de voordeur en zien of iemand de grip op zijn financiën kwijt is. In de pilot onderzoeken we hoe deurwaarders die positie kunnen gebruiken om mensen op effectieve wijze door te verwijzen naar schuldhulpverlening. De pilot is opgezet in samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Negen kantoren verspreid over het land doen mee, in samenwerking met zes gemeenten. Als een deurwaarder merkt dat iemand meerdere schulden heeft of aangeeft het overzicht te verliezen, kan - uiteraard met toestemming van de inwoner - een signaal worden doorgegeven aan de gemeentelijke schuldhulpverlening.”

Wat maakt deze aanpak anders dan bestaande vormen van vroegsignalering en wat laten de eerste resultaten zien?
“Het verschil zit in het persoonlijke contact. De signalen die gemeenten binnenkrijgen vanuit vroegsignalering onder de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn ‘digitale’ signalen, gebaseerd op een betalingsachterstand. Dat werkt goed, maar blijft op afstand. In onze pilot gaat het juist om direct menselijk contact. De deurwaarder voert het gesprek aan de deur, hoort en ziet wat er speelt en kan doorvragen. De eerste reacties zijn heel positief. Gemeenten zien dat ze via deurwaarders nieuwe groepen inwoners bereiken, mensen die anders niet in beeld komen. Voor hen is de groep die via de deurwaarder wordt aangemeld echt een nieuwe vindplaats. Natuurlijk zijn er ook mensen die aangeven het liever zelf te willen oplossen, maar ook dan heeft het gesprek waarde omdat er een brug is geslagen.”

Wat is er nodig om deze werkwijze structureel te maken en welke rol ziet u voor andere partijen?
 “Het doel is om van de pilot een structurele werkwijze te maken. Daarvoor zijn duidelijke afspraken nodig over privacy en gegevensuitwisseling, zodat signalen zorgvuldig kunnen worden gedeeld. Uiteindelijk willen we dat de deurwaarder wettelijk wordt erkend als signaalpartner binnen de schuldhulpketen. Dat vraagt om samenwerking met gemeenten, het Rijk en ook organisaties als Stichting BKR. Hoe beter het totaalbeeld van iemands financiële situatie, hoe sneller de juiste hulp kan worden ingezet. Als we gegevens op een verantwoorde manier kunnen verbinden, kunnen we veel eerder handelen en voorkomen dat schulden zich opstapelen. We hebben allemaal hetzelfde doel: mensen helpen om weer grip te krijgen op hun financiën. Deze pilot laat zien dat de deurwaarder daarin een cruciale schakel kan zijn.”

Wat zegt deze ontwikkeling over de veranderende rol van de deurwaarder?
“De deurwaarder wordt vaak gezien als de laatste schakel in het incassotraject, maar dat beeld is aan het verschuiven. Wij staan letterlijk op de drempel tussen invordering en hulpverlening. Juist door die positie te benutten, kunnen we eerder signaleren en doorverwijzen. Daarmee helpen we niet alleen de schuldenaar, maar ook de schuldeiser en de samenleving als geheel. Het mooie is dat dit niet ten koste gaat van onze kerntaak, maar die juist versterkt. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde en dat is dat schulden worden opgelost. Dat begint bij contact, begrip en samenwerking. Als deurwaarders die rol goed invullen, kunnen we echt het verschil maken.”