Voorkomen van schulden is beter dan genezen
Staatssecretaris Jurgen Nobel (Participatie & Integratie) is groot voorstander van vroegsignalering om het ontstaan van problematische schulden te voorkomen. Dit stelt hij in een interview in de komende editie van het BKR-magazine Inzichtelijk. Ook is de bewindsman met diverse partijen, waaronder Stichting BKR (BKR), in gesprek over de oprichting van een integraal schuldenoverzicht, waarin alle relevante schulden van een huishouden zijn in te zien.
De staatssecretaris baseert zich op de aanbevelingen uit het vorig jaar verschenen Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Problematische schulden, dat vroegsignalering als belangrijk middel tot het voorkomen en beperken van schulden ziet. Nobel onderschrijft dit in het interview. “Je kunt het probleem beter aan de voorkant aanpakken. Want op het moment dat mensen diep in de schulden zitten, is het vaak te laat. Dan zijn de incassokosten opgelopen, worden ze afgesloten van gas, water of licht of hun woning uitgezet en raken ze in een sociaal isolement. Uiteindelijk komt het toch op het bordje van de overheid. Dus in dit geval is voorkomen echt beter dan genezen.”
De bewindsman ziet een belangrijke rol voor de gemeente bij het tijdig signaleren van problematische schulden. “Als ik met mensen spreek die in de schulden zitten, merk ik dat ze vaak door de bomen het bos niet meer zien. Ze openen hun post niet meer, weten niet precies meer waar de schulden zitten. We willen gemeenten in staat stellen eerder mensen te helpen. Zowel degene die de schuld heeft als de schuldeisende instantie is daarbij gebaat.”
Op dit moment hebben gemeenten allemaal een eigen systeem voor vroegsignalering. Staatssecretaris Nobel wil die systemen beter op elkaar aansluiten. Hij kijkt hierbij onder meer naar het vroegsignaleringsregister van BKR. Hierin kunnen gemeenten via het platform Vindplaats van Schulden (VPS) signalen krijgen over mensen met betalingsachterstanden bij vastelastenpartners, zoals zorgverzekeraars, verhuurders van woningen en nutsbedrijven. Zo kunnen zij al in een vroeg stadium hulp bieden en voorkomen dat problemen onnodig groter worden. “BKR speelt daar met zijn kennis en ICT-systemen een belangrijke rol in en daarom betrekken we hen ook bij dit proces.”
Naast de oprichting van het schuldenregister zet het kabinet ook in op andere maatregelen. Zo komt er één loket voor mensen met betaalachterstanden bij de overheid. Ook moet het Centraal Justitieel Incassobureau voortaan eerst een gratis betalingsherinnering sturen voordat het aanmaningskosten in rekening brengt. Daarnaast werkt het kabinet aan strengere eisen voor Buy Now, Pay Later (BNPL)-diensten. Nobel: “Het is tegenwoordig heel erg makkelijk om online voor grote bedragen bestellingen te doen. Ik ging vroeger met mijn vader naar de fietsenwinkel. Maar als mijn zoontje van drie een fiets wil, dan wijst hij naar de telefoon. De verleiding is groot om meer uit te geven dan je eigenlijk zou kunnen, of om achteraf pas te betalen.”