Problematische schulden: zo help je huishoudens er vanaf

Vroegsignalering Babet Hogervorst 0997 Kopie

Problematische schulden: zo ontstaan ze en zo help je huishoudens er vanaf

Bij problematische schulden is iemand niet in staat op eigen kracht zijn of haar schulden af te lossen. Tegelijkertijd is er geen vooruitzicht op snelle verbetering van de financiële situatie en lopen de bestaande schulden verder op. Vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn gemeenten verplicht schuldhulp te bieden. Vroegsignalering van betalingsproblemen moet voorkomen dat een kleine schuld problematisch wordt. Vindplaats van Schulden (VPS) van BKR biedt een gemakkelijk overzicht van de betalingsachterstanden van inwoners, zodat een gemeente proactief schuldhulp kan aanbieden.

Problematische schulden in het kort


• Problematische schulden zijn schulden die iemand niet zonder hulp kan aflossen. In Nederland hebben ruim 556.500 huishoudens geregistreerde problematische schulden.
• Als gevolg van problematische schulden kunnen psychische en gezondheidsklachten ontstaan. De maatschappelijke kosten van problematische schulden lopen jaarlijks in de miljarden euro’s.
• De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) schrijft voor dat gemeenten iemand met een schuld hulp moet bieden. Vroegsignalering biedt gemeenten en schuldeisers de mogelijkheid beginnende betalingsachterstanden in beeld te brengen.
• Met Vindplaats van Schulden (VPS) van BKR kunnen schuldeisers achterstallige betalingen registreren. Deze worden gedeeld met gemeenten die daarop schuldhulp kunnen aanbieden aan huishoudens met schulden.
• Met het actieplan Brede Schuldaanpak zet de overheid in op het beter helpen van mensen met schulden en betere samenwerking in de schuldhulpketen.

Problematische schulden: ruim een half miljoen Nederlanders hebben aflosproblemen

Van problematische schulden is sprake wanneer iemands schuldenlast hoger is dan de afloscapaciteit. Tegelijkertijd is er geen vooruitzicht op snelle verbetering van de financiële situatie en lopen de bestaande schulden verder op.

De hoogte van de schuld zegt niet direct of een schuld problematisch is. Iemand met een hoog inkomen zou een hoge schuld prima kunnen dragen. Tegelijkertijd kan voor iemand met een laag inkomen een kleine schuld al problematisch zijn.

In Nederland zijn er volgens cijfers uit de Schulden Monitor 2021 556.500 Nederlanders met betalingsproblemen. De maatschappelijke kosten van mensen met schulden lopen jaarlijks in de miljarden. Volgens onderzoek van het Nibud kost een huishouden met problematische schulden de samenleving elk jaar ruim 100.000 euro.

Hoe herken je problematische schulden?


De eerste signalen die erop kunnen wijzen dat iemand geldproblemen heeft, zijn:
• Automatische incasso’s die niet afgeschreven kunnen worden.
• Rekeningen die niet op tijd betaald worden.
• Regelmatig rood staan of niet kunnen pinnen.
• Achterstallige betaling van huur, energie of verzekeringen.

Hulp bij problematische schulden

Om de problemen te beperken, is het belangrijk mensen met schulden zo vroeg mogelijk te signaleren en te ondersteunen. De gemeente is vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) verantwoordelijk voor het bieden van hulp bij schulden.

Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs)

Iemand die niet zelf uit de schulden kan komen, kan een beroep doen op de gemeentelijke schuldhulpverlening. Als gemeente kun je deze schuldhulp zelf bieden, bijvoorbeeld met een schuldhulpverlener. Je kunt de hulpverlening ook uitbesteden aan een andere instantie, zoals een kredietbank of stadsbank.

Vroegsignalering schulden

Een belangrijk onderdeel van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is vroegsignalering. Dit houdt in dat schuldeisers gemeenten – zonder toestemming van de klant – mogen waarschuwen bij betalingsachterstanden.
Het gaat hierbij om vier sectoren:
• Energiebedrijven
• Woningverhuurders
• Drinkwaterbedrijven
• Zorgverzekeraars

Dankzij vroegsignalering kun je als gemeente al bij kleine schulden contact opnemen met de schuldenaar en hulp aanbieden. Voor het uitwisselen van gegevens onderteken je samen met deze bedrijven een overeenkomst. Een voorbeeld hiervan vind je in het Landelijk Convenant Vroegsignalering (LCV).

Vindplaats van Schulden (VPS)

Voor het registreren van betalingsachterstanden kun je als bedrijf gebruik maken van Vindplaats van Schulden (VPS). Via deze tool van BKR lever je de informatie over de klant en betalingsachterstand op een centrale plek aan. De gegevens worden automatisch doorgegeven aan gemeenten.

Wat doen bij problematische schulden?

Wanneer je als gemeente een signaal ontvangt van een betalingsachterstand moet je contact opnemen met de schuldenaar en deze uitnodigen voor een gesprek. Hij of zij is niet verplicht om deze hulp te accepteren. Vervolgens kun je op verschillende manieren hulp bieden, zoals met een schikking met de schuldeisers.

Betalingsregeling treffen

Een voorbeeld van een minnelijk akkoord is het treffen van een betalingsregeling. Hierbij verzoek je de schuldeiser (een deel van) de schuld kwijt te schelden. Als schuldeiser mag je zelf beslissen of je hiermee akkoord gaat.

Wettelijke schuldsanering

Wanneer een minnelijk akkoord onmogelijk is, kan iemand in aanmerking komen voor Wettelijke schuldsanering (Wsnp-traject). Hiervoor moet je een verzoek indienen bij de rechtbank. De schuldhulpverlener stelt hiervoor meestal het verzoekschrift op.

De rechter bepaalt vervolgens of iemand recht heeft op schuldsanering. Hierbij kijkt die onder meer naar:
• Of een betalingsregeling met schuldeisers echt onmogelijk is
• Iemands uitgavenpatroon
• Eerdere schulden, faillissementen of strafbare feiten
• Of iemand de afspraken van de schuldsanering kan nakomen

Daarnaast benoemt de rechter een bewindvoerder. Deze begeleidt de schuldenaar met het schuldhulpverleningstraject. Sinds 1 januari 2021 heb je als gemeente adviesrecht bij schuldenbewind. Dit houdt in dat je de rechter mag adviseren over de beste vorm van ondersteuning. Doel hiervan is het beter vervullen van de regierol door gemeenten en betere samenwerking bij schuldhulp.

Maatregelen overheid aanpak problematische schulden

Het kabinet-Rutte III introduceerde in 2018 het actieplan Brede Schuldenaanpak. De focus hierbij ligt op betere samenwerking tussen het Rijk, gemeenten en organisaties als Bureau Krediet Registratie (BKR) en het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).

Het actieplan bevat veertig maatregelen om schulden eerder en beter aan te pakken, waaronder:
• De wetswijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, onder meer door de introductie van vroegsignalering.
• De campagne ‘De eerste stap helpt je verder’ die mensen oproept bij geldzorgen contact op te nemen met hulpinstanties.
• De introductie van ‘Schouders eronder’, een samenwerkingsverband voor kennisontwikkeling, innovatie en professionalisering van schuldhulp.
• Het bevorderen van sociale incasso, bijvoorbeeld door het vergroten van mogelijkheden voor betalingsregelingen bij verkeersboetes.
• Het subsidiëren van de ontwikkeling van tools, zoals ‘Geldplan Bijna 18’ van Nibud. Deze tool helpt jongeren richting financiële zelfstandigheid.

Hoe behulpzaam vond je deze pagina?
Bedankt voor je feedback
Er is iets fout gegaan, probeer het opnieuw.