Een diepe, vrijwel wereldwijde economische recessie is onontkoombaar, voorspelde De Nederlandsche Bank (DNB) vorige week, en met -6,4% daalt het bruto binnenlands product (bbp) dit jaar bijna twee keer zo hard als in 2009, tijdens de kredietcrisis. Elmer Sterken, hoogleraar monetaire economie aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), heeft zijn hoop gevestigd op de veerkracht en goede structuur van de Nederlandse economie.
‘De diepste recessie van de wereldeconomie ooit in vredestijd’, volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), zal ook de Nederlandse economie keihard raken, weet Sterken, macro-econoom en voormalig rector magnificus van de RUG. “Maar de economie zal ditmaal niet op zijn grondvesten schudden, zoals in 2008. Toen was er iets grondig mis met de economische structuur, nu niet. Nog los van alle voorzorgsmaatregelen die zijn getroffen, komen banken niet in de problemen als mensen hun hypotheken of leningen niet meer kunnen aflossen. Hoe langer de Covid-19-pandemie echter duurt, des te groter de impact op de Nederlandse economie zal zijn. Maar omdat er met de veerkracht en de structuur niets mis is, kan die zich in principe ook weer heel snel herstellen.”
Wat is de grootste onzekere factor?
Sterken: “De duur van de pandemie. Wat als zich in het najaar een tweede besmettingsgolf aandient, als alles en iedereen net zijn draai heeft gevonden binnen de 1,5 metersamenleving? De werkgelegenheid neemt dan nog meer af, maar die afname mag niet uitmonden in de langdurige werkloosheid die de arbeidsmarkt en de economie in de jaren ‘80 van de vorige eeuw in zijn greep had. Uit onderzoek blijkt dat iemand die langer dan anderhalf à twee jaar werkloos is, zijn kansen op de arbeidsmarkt exponentieel ziet afnemen. Hopelijk komt het niet zover. Om te voorkomen dat bedrijven en consumenten dat moeten doen, steekt de overheid zich in de schulden. Ik kan me vinden in die aanpak. De overheid kan zich dat financieel ook veroorloven, voorlopig.”
Over schulden gesproken… Is het een goede zaak dat ondernemers en consumenten in aanvulling op het steunpakket van de overheid financieel meer lucht krijgen, in de vorm van meer kredietruimte en uitstel van aflossingen op uitstaande financieringen?
“Absoluut. Ook daarvoor geldt dat banken zich dat nu kunnen veroorloven, omdat hun financiële buffers ongeveer twee keer zo groot zijn als tijdens de kredietcrisis. Van bevriende ondernemers hoor ik trouwens wel dat banken wel wat ruimhartiger mogen zijn, als het gaat om extra kredietverlening aan mkb-bedrijven.”
Stel dat het einde van de pandemie maar niet in zicht komt en steeds meer mensen werkloos raken. Gaan ze dan meer lenen?
“Nee, anders dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten proberen Nederlanders hun bestedingspatroon dan juist naar beneden bij te stellen. De meeste mensen lenen hier niet om hun tekorten te dekken, maar om grote uitgaven mogelijk te maken. Zoals de aanschaf van een woning. De gezamenlijke hypotheekschuld van alle Nederlandse huiseigenaren behoort tot de grootste ter wereld. Conform onze calvinistische aard proberen we zo lang mogelijk onze eigen broek op te houden. Ook als het om het aflossen van hypotheken en leningen gaat. Sinds half maart hebben 30.000 consumenten bij de banken een betaalpauze aangevraagd en gekregen voor de aflossing van hun hypotheek of lopende consumptieve lening. Op het gevaar af dat dat aantal flink oploopt als de pandemie langer duurt, valt dat aantal mij eerlijk gezegd nog mee op een totaal van 7,9 miljoen huishoudens.”
Het reproductiegetal (R0) van Covid-19 is met vereende krachten verlaagd van ruim 2 naar minder dan 1. Was het de aanslag op de economie waard?
“Ja, in de vorm van een gigantische druk op de gezondheidzorg en een veel hoger sterftecijfer was het leed niet te overzien geweest als we geen maatregelen hadden genomen. Zonder iets af te doen aan de ellende voor veel ondernemers. Zeker in relatief zwaar gedupeerde sectoren als horeca, cultuur, toerisme en transport is een daling van het bbp met 6 à 7% te overzien. Dat halen we straks echt wel weer in. Ik ben wel huiverig voor het effect van een tweede golf. Als die een einde maakt aan het gevoel dat het de goede kant op gaat, zou de impact op het consumentenvertrouwen en de economie wel eens veel groter en hardnekkiger kunnen zijn dan tot nu toe.”
Interessant? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief of magazine.
