Het zou consumenten beter beschermen als hypotheken worden geregistreerd bij de totstandkoming van de overeenkomst, zoals dat ook het geval is bij andere kredieten en in de meeste Europese landen. Dat stelt Erwin Reyes , directeur Relatiemanagement & Productontwikkeling bij Stichting BKR, in een rondetafelgesprek over de woning- en hypotheekmarkt dat in de komende editie van het BKR-magazine Inzichtelijk staat.
De andere deelnemers aan het rondetafelgesprek zijn Natalie Aartsen (hoofd Lenen, Sparen en Retailbeleggen bij AFM) en Philip Bokeloh (senioreconoom bij ABN-AMRO). Uitgangspunt was het recente rapport ‘Economisch perspectief voor een grondige renovatie van de woningmarkt’, waarin enkele grootbanken concluderen dat ‘de Nederlandse woningmarkt slecht toegankelijk is, vermogensongelijkheid creëert en grillig is’. Aartsen is het daarmee eens “De toegang tot de woningmarkt is door de hoge huur- en koopprijzen voor bepaalde consumenten momenteel niet of nauwelijks toegankelijk. De onbalans tussen vraag en aanbod in verschillende prijssegmenten is een belangrijke oorzaak die moet worden aangepakt.”
Bokeloh, een van de auteurs van het rapport, vreest dat de wooncrisis niet een, twee, drie op te lossen is. “De maatregelen die wij voorstellen in ons rapport zullen pas op langere termijn soelaas bieden. Door de gestegen hypotheekrente wordt het momenteel vooral voor starters nog lastiger om een woning te kopen. Anders dan doorstromers kunnen zij hun rente niet meenemen of profiteren van de in de afgelopen jaren gestegen overwaarde.”
Financiële weerbaarheid
Een structurele oplossing vergt volgens Aartsen een samenhangend en evenwichtig beleid op belastingen, nieuwbouw, financiering en huur. “Als we alleen kijken naar de hypotheekmarkt is de financiële kwetsbaarheid van koopstarters in de huidige economische situatie relatief groot. Het maatschappelijk belang van toegankelijkheid van koopstarters tot de woningmarkt is natuurlijk duidelijk, maar het moet niet ten koste gaan van financiële weerbaarheid. De starters die al een huis hebben gekocht hebben dat vaak gedaan op de rand van de leennorm. Dat is zorgelijk. Verruiming van de leennormen lost het probleem van een te laag woningaanbod overigens niet op. Het werkt juist prijsopdrijvend en vergroot daarmee zelfs de afstand van koopstarters tot de woningmarkt.”
Reyes vreest dat lagere inkomens, maar ook middeninkomens meer moeite zullen hebben met rondkomen. “De kans is aanwezig dat consumenten er alles aan doen om hun hypotheek te blijven betalen, terwijl andere rekeningen blijven liggen. Uiteindelijk dicht men dan het ene gat met het andere en zullen ook de achterstanden op hypotheken toenemen.”
Uitzonderingspositie
In het verlengde daarvan pleit Reyes ervoor om consumenten beter te beschermen door hypotheken te registeren bij de totstandkoming van de overeenkomst. “Bij andere kredieten en in de meeste Europese landen is dat al het geval, maar hypotheken hebben in Nederland op dit moment een uitzonderingspositie in de registratie. Ze worden pas geregistreerd als iemand drie maanden achterloopt met betalen.”
Daarin schuilt volgens Reyes een risico, want het gaat vaak om de grootste schuld die een consument in zijn leven aangaat. “Door registratie bij de totstandkoming van de overeenkomst kunnen we bijdragen aan het voorkomen van financiële problemen bij consumenten. Door het vroeg signaleren van bijvoorbeeld een achterstand door hypotheekaanbieders kunnen financiële problemen bij consumenten snel worden gesignaleerd en kunnen ze sneller en beter geholpen worden door gemeenten.”
